Aym’den Veli Saçılık Kararı: Biber Gazının Orantılı Bir Biçimde Kullanıldığını Söylemek Mümkün Değildir
Anayasa Mahkemesi (AYM); 9 Ocak 2018 tarihinde Ankara Yüksel Caddesi’nde açlık grevi yapan KHK ile ihraç akademisyen Nuriye Gülmen ve öğretmen Semih Özakça için protesto eylemlerine katılan Veli Saçılık’ın polis tarafından fizikî şiddet görmesi ve kapalı alanda biber gazlı müdahalede bulunulmasına ait ‘insan haysiyeti ile bağdaşmayan muamele yasağının maddi ve usul boyutlarının ihlal edildiği’ kararı verdi. AYM, “Somut olayın koşullarında başvurucunun davranışlarının polis biber gazı ile müdahalesini zorunlu kıldığını ve biber gazının orantılı bir biçimde kullanıldığını söylemek mümkün değildir” değerlendirmesini yaptı.
Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanlığı Ankara Vilayet Müdürlüğü’nde sosyolog olarak görev yapan ve KHK ile ihraç edilen Veli Saçılık, 9 Ocak 2018 tarihinde Ankara Yüksel Caddesi’nde açlık grevi yapan ve KHK ile ihraç edilen Nuriye Gülmen ve öğretmen Semih Özakça için düzenlenen protesto gösterisine katıldı. Protesto eden 10 kişilik küme, pankart taşıyıp slogan atmalarının üzerine polis dağılmaları tarafında kümesi uyardı. Sonrasında kolluk kuvvetleri protestocuları kollarından tutarak polis minibüsüne bindirdi. Kısa mühlet sonra iki protestocunun daha minibüse ittirilerek bindirilmesine reaksiyon gösteren Veli Saçılık, minibüsten inmeye çalıştı ve polislerin müdahalesi ile inemedi.
Polis minibüsüne zorla bindirilmeye çalışılan kişi için reaksiyon gösteren Veli Saçılık’a kolluk kuvvetleri tarafından yakın mesafeden yüzüne ve kıyafetine biber gazı sıkıldı. Biber gazından kendini korumaya çalışan Saçılık, dengesini kaybederek minibüsten indi. Bunun üzerine polisler, Saçılık’a kalkanları ile kıyafetinden tutarak zorla minibüse geri bindirmeye çalıştı. Zorla polis aracına bindirilen Saçılık’ın gözü polis müdahalesinde zarar gördü.
Yaşanan bu olayın ardından Saçılık, polis amirleri ve memurlar hakkında suç duyurusunda bulundu. Savcılık yürütülen soruşturma neticesinde; polisin görev yaparken gerekli ölçüde zor kullanma yetkisi olduğu, Saçılık’ın yaralanmasına yönelik taammüden yapılmış bir aksiyon bulunmadığı gerekçesiyle kovuşturmaya yer olmadığı kararını verdi. Böylece savcılıkça verilen karara itirazı sulh ceza hakimliğince reddedildi.
AYM’DEN ‘ORANTISIZ GÜÇ’ KARARI
AYM, Saçılık’a kapalı alanda biber gazıyla müdahale edilmesini eleştirerek şu değerlendirmeyi yaptı:
“Kolluk vazifelileri biber gazını kapalı bir yerde kullanacaklarsa bu gazların kapalı alanda kullanılması halinde olumsuz etkilerin artabileceğini dikkate almalı ve birebir maksadı temin edecek alternatif güç kullanma araçlarının kullanılmasının mümkün olup olmadığını değerlendirmelidir. Biber gazının kimyasal etkisi yüzünden oluşan acının şahıslarda ek bir dehşet ve elem hissine yol açabilecek mahiyette olduğu gözden uzak tutulmamalıdır.
Biber gazı kullanmadan evvel polis memuru, müracaatçı ile bir arada birçok kişinin kapalı bir alanda bulunduğu dikkate almamış; alternatif güç kullanım araçlarının kullanabilirliğini değerlendirmemiştir. Bu nedenle somut olayın şartlarında müracaatçının davranışlarının polis biber gazı ile müdahalesini mecburî kıldığını ve biber gazının orantılı bir biçimde kullanıldığını söylemek mümkün değildir.
Anayasa Mahkemesi’nin Anayasa’nın 17. Hususunun üçüncü fıkrasında yasaklanan muamele ve cezalarla ilgili değerlendirmelerine nazaran müracaatçıya biber gazıyla yapılan muamele, olayın gelişimi ve biber gazının müracaatçının üzerine bıraktığı tesir dikkate alındığında insan haysiyetiyle bağdaşmayan bir muamele olarak kabul edilebilir. Bu durumda insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağının maddi boyutu ihlal edilmiştir.
Savcılık polisin misyonunu yaparken gerekli ölçüde güç kullanma yetkisi olduğunu ve polisin yasal mevzuat doğrultusunda hareket ettiğini belirterek kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verse de polisin neden güç kullanmak zorunda kaldığına ve sıkıntı kullanmasının sebebine göre kullandığı üçün orantılı olup olmadığına ait açıklama yapmamıştır. Bu nedenle insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağının adap boyutu ihlal edilmiştir.”
AYM, müracaatçı Veli Saçılık’a 10 bin lira manevi tazminat ödenmesine de hükmetti.
